Bilimsel paradoks nedir?

Paradoks kelimesini son yıllarda çok duymaya başladık, özelliklede kuantum fiziği gündelik hayata ucundan kıyısından girmeye başlamışken e doğal olarakta bilim ve felsefe dünyasının meşhur paradoksları hayatımıza girmeye başladı. Bu nedenle çoğu insan paradoksun anlamını paradoks kelimesinin karşılığını merak ediyor. Paradoks kelimesi’de birçok bilimsel kelimede olduğu gibi antik yunandan gelme bir kelimedir antik Yunancada ki tam karşılığı paradoksus’tur bu kelimenin anlamı ise karşıtlık, zıtlık anlamına gelen bir kelimedir.

ildiğimiz kadarı ile ilk paradosk’u ortaya atan kişi epimenides’dir, epimenides’in tek cümlelik oldukça garip bir paradoks’u vardı paradoks’ta şuydu “giripliler’in hepsi yalancıdır” bu cümleye ilk bakıldığı zaman bunun neresi paradosk diyoruz ama biraz düşününce paradosk orada başlıyor karşıtlık mantık dışı karşıtlık çıkmaya başlıyor eğer bütün Giritliler yalanı ise ve epimenides’de bir Giritli olduğu için o zaman epimenides’in bu önermesi doğru olmalı mı ? eğer doğru ise önermede bir sıkıntı var önerme doğru ise epimenides’de bir sıkıntı var bunu ilk kez duyanlar ya lütfen saçmalama adam yalan yada doğru söylüyor koca bir adada herkes doğru yada herkes yanlış konuşucak diye bir şey yok. Doğru diyorsunuz çünkü paradoks’ların çoğunun bizim gündelik hayatlarımızda bir karşılığı yoktur sadece fikirsel olarak vardır.

Paradoks’lar felsefe dünyasının içinde sıkça yer aldılar birçok felsefi paradoks ortaya çıktı. 17.yy itibari ile paradoks kelimesi bilimin içine girmeye başladı o dönemden itibaren bazı bilim insanları kendi bilimsel önermeleri içerisinde bazen eğlenceli bazen kafa karıştırıcı paradoks’lar ortaya atmaya başladılar, ve günümüzdede oldukça popüler birçok paradoks hem bilim dünyasında hemde popüler kültürün içerisinde sıklıkla geziyor. Şunu da belirtelim paradoks’ların bizim yaşadığımız uzay zamanında ve bizim içinde yaşadığımız evrende fiziksel bir karşılığı yoktur ama bir kısmının vardır ilk olarak fiziksel bir kanıtı olmayan ama matematiksel olarak doğru ve mantıklı paradokslardan bahsedelim günümüzün en popüler paradoks’larından biri banach tarski paradoksu’dur bu paradosk’a göre bir öklit evreninde yani matematiksel bir evrende bir küreyi eşit parçalarda sonlu sayıda böldüğünüz zaman ve bu parçaları alıp tekrar birleştirdiğinizde aynısından iki küre elde edebilirsiniz boyut olarak değil hacim olarak iki küre elde edebilirsiniz hatta ve hatta bir bezelye büyüklüğündeki bir küreye de bu işlemi uygulayarak onu güneş kadar devasa bir yapıya’da kavuşturabilirsiniz şimdi ilk başta bakıldığında müthiş bir saçmalık öyle değilmi evet haklısınız bizim evrenimizde bizim gerçekliğimizde bu imkansız ama ilk başta’da söylediğim gibi matematiksel bi evrende çünkü bizim evrenimizde atomlar vardır atomları oluşturan parçacıklar vardır bu parçacıklar akla hayale gelmiycek kadar fazla olsada bir sonları var ama matematiksel evrende atomlarınız yada parçacıklarınız değilde sayılar oluyor ve bildiğiniz gibi sayılar sonsuzdur sayıların sonsuz olduğu bir evrende banach tarski paradoksu oldukça mantıklı bir şekilde uygulayabilirsiniz bir küreyi sonlu sayıda bölüp üzerinde hiçbir oynama yapmadan tekrar birleştirdiğinizde iki tane küre elde edebilirsiniz o iki küreyi bölüp dört tane elde edebilirsiniz o dördü bölüp sekiz tane elde edebilirsiniz ve bu şekilde sonsuz sayıda küre yaratabilirsiniz banach tarski paradoksu’na benzer daha birçok paradoks’ta mevcut mesela bunlardan bir diğeri ise, mutlak şekilde sabit olan yeri hiçbir şekilde değiştirilemeyen bir nesneye mutlak şekilde hızla giden hızı hiçbir şekilde yavaşlatılamayan ve yönü saptırılamayan başka bir nesne çarpar ise ne olur?

Bizim evrenimizde mutlak sabit diye bir şey yoktur olamazda çünkü evrenin kendisi hareket halinde ve yine bizim evrenimizde mutlak sabit hızda giden nesne de olamaz bu nesnenin hızını değiştirebilecek bir çok şey vardır enerjinin korunumu yasası’da bu işin içerisinde yani bu dediğimiz senaryonun bizim evrenimizde gerçekleşmesi imkansız ama başka bir farazi evrende bu mümkün olabilir peki o zaman ne olacak hiçbir şekilde yerinden oynamayan bir nesneye hızı hiçbir şekilde durdurulamayan bir nesne çarparsa ne olur?

Bilim insanları bu paradokslar üzerinde ciddi ciddi düşünüyor ve zaman harcıyor bi kısmı nesne’nin sekeceğini söylüyor bir kısmı nesne’nin sabit olanın içinden geçip gideceğini söylüyor bir kısmı bir karadelik oluşur yada evreni yıkıcak güçte bir enerji ortaya çıkar diyor ama kim ne derse desin bu paradokslar eğlenceli beyin egzersizleri olarak kalacak ama bütün paradokslarda bu kadar farazi değil bazı paradoksların gerçekleşmeside mümkün kuantum fiziği bize kuantum evreninin kapılarını açtı ve korkunç olasılıklar ile başbaşa kaldık.

Günümüzde zaman yolculuğu için mümkün deniliyor tamam mevcut teknolojimiz belki bunun altından kalkıcak düzeyde değil ama belki yüz yıl bilemediniz ikiyüz yıl sonra zaman yolculuğu yapan makineler yada yöntemlerin olması çok büyük bir ihtimal işte bu noktada o meşhur büyükbaba paradoksu devreye giriyor bu paradoks şunu der bir zaman makinesi yapılsa ve siz bu zaman makinesinin içine binseniz ve geçmişe büyükbabanızın daha genç bir delikanlı olduğu zamana gitseniz ve o büyük anneniz ile tanışmadan önce onu bir şekilde öldürseniz ne olur? çünkü buna engel olursanız babaanneniz ile dedeniz hiç tanışmamış olacak e haliyle anneniz de babanızla tanışmamış olacak ve siz dünyaya gelmeyeceksiniz buna karşın ortaya atılmış bir sürü idda var çoğu kişi evet bunu yaparsın ama bir uzay zaman kırığı oluşturursun ve buda evrenin çok büyük bir kısmının yok olmasına sebep olur çoğu kişi bunu yapamassın zaten sen bunu yapamadığın için zaman bu şekilde akıyor diyen de var.

Anlıyacağınız paradokslar hem felsefi hem mantığa yakın ama yinede bizim evrenimizde gerçekleşmesi imkansız bir şekilde ama bazılarının da bizim evrenimizde gerçekleşmesi bir şekilde mümkün şeyler ilerleyen zamandada paradokslarla ilgili birçok şey çıkmaya devam edicek ve düşüncelerimiz de bunlarla birlikte eğilip bükülecek.